İşe İade Davası

İşveren ile işçi arasında kurulan iş sözleşmesi sonucunda birçok hukuk davalarına konu olan dava türleri bulunmaktadır. Uygulamada en çok işçinin işveren aleyhine açmış olduğu alacaklarına ilişkin tazminat davası görülmektedir. Tazminat davalarında genellikle aranan şartlardan biri, işverenin çalıştırdığı işçiyi haksız ve hukuka aykırı nedenlerle iş sözleşmesini feshetmesi gereken şartlardan biridir. İşte bu durum sonucunda işçinin alacaklarına yönelik tazminat davası (işçi alacağı davası) açma hakkına sahipken isteği doğrultusunda işe iade davası açma hakkı da bulunmaktadır.

İşe iade davası, işveren tarafından haksız nedenle işten çıkarılan işçinin iş güvencesine dayanarak işine geri dönmeyi talep ettiği dava türüdür. Ayrıca işçinin işe iade davasını açması için İş Kanunu bazı koşullar aramaktadır.

İşe İade Davası İçin Aranan Koşullar

1-) İşçinin Belirsiz Süreli İş Sözleşmesine İstinaden Çalışmış Olması Gerekmektedir;

İş sözleşmesi sona erdirilen işçinin, işe iade davası açabilmesi için öncelikle belirsiz süreli iş sözleşmesine istinaden çalışmış olması gerekmektedir. Belirsiz süreli iş sözleşmesi ise iş ilişkisinin belli bir süreye bağlı olarak yapılmadığı hallerde söz konusu olur. Ayrıca belirli süreli iş sözleşmelerinde, esaslı neden olmadıkça, birden fazla üst üste yapılması halinde yine bu iş ilişkisi belirsiz süreli iş sözleşmesine dayanmaktadır.

2-) İşçinin Çalıştığı İşyerinin Otuz veya Daha Fazla İşçi Çalıştırıyor Olması Gerekmektedir

İşverenin sahibi olduğu işyerinde çalışan işçi, çalıştığı iş yerinde otuzdan az işçinin çalışması halinde işe iade davası açamayacaktır. Otuz ve daha fazla çalışan işçilerin iş sözleşmelerinin belirsiz süreli sözleşmeye yönelik çalıştırılma şartı aranmamaktadır. Örneğin, part time olarak adlandırılan iş ilişkisine yönelik çalışan işçilerde bu sayıya dahil edilmektedir.

İşverenin birden fazla işyerinin bulunması halinde ise yine işçi sayıları dikkate alınacaktır. Yani işverenin aynı iş kolunda bulunan birden fazla işyeri var ve bu iş yerlerinde toplam otuz veya daha fazla işçinin olması halinde işe iade davası açabilmenin şartı gerçekleşmiş olacaktır.

3-) İşçinin İşyerinde En Az Altı Aylık Çalışmış Olması Gerekmektedir

İşe iade davası açmak isteyen işçinin, çalışmış olduğu iş yerinde en az altı ay kıdemi yani çalışmış olması gerekmektedir. İşçinin aynı işverenin birden fazla işyerinde çalışması halinde de yine toplam çalışma süreleri altı ayı doldurması halinde işçinin işe iade davası açma hakkı söz konusu olacaktır.

4-) İşçinin, İşveren Vekili Veya Yardımcısı Olmaması Gerekmektedir

İşletmenin bütünü sevk ve idare eden işveren vekili veya yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçileri işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekilleri işe iade davası açma hakkına sahip değillerdir.

5-) İşveren Tarafından İşçinin Sözleşmesinin Geçersiz Nedenle Sonar Erdirilmesi Gerekmektedir

İşçinin işe iade davası açabilmesi için, işvereni tarafından iş sözleşmesi sona erdirilmesi nedeni kanuna ve hukuka aykırı nedenlere dayanması gerekmektedir. Bu durumu kısaca özetlemek gerekir ise işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak koşuluyla işçinin işine son vermemiş olması gerekmektedir.

Yukarıda yer alan 5 koşunun birlikte gerçekleşmesi sonucunda işçi, işe iade davası açma hakkına sahip olacaktır. İşçinin işe iade davası açabilmesi ayrıca süreye de bağlanmıştır. İşveren tarafından iş sözleşmesi sona erdirildiği andan itibaren 1 ay içerisinde işçinin işe iade davası açması gerekmektedir. Bu sürenin geçmesi sonucunda açılan davalar reddedilecek ve yukarıda saydığımız beş koşulun gerçekleşmesinin bir önemi kalmayacaktır.

İŞE İADE DAVASINDA İŞÇİNİN İŞVERENDEN TALEP EDEBİLECEĞİ HAKLAR

İşçi açmış olduğu işe iade davasını kazanması sonucunda mahkeme tarafından işine iade edilmesine karar verilecektir. Bu kararın kesinleşmesi sonucunda ise işçi, 10 iş günü içerisinde işverene kendisini işe alması için başvuru yapması gerekmektedir. Bu başvurunun noter kanalıyla ve ihtarname yolu ile yapılması hukuken sağlıklı olacaktır. İşçinin bu talebi işverene ulaştığı an itibariyle, işveren işçiyi 1 ay içerisinde işe başlatması gerekmektedir. Bunun sonucunda işçinin işe iadesi gerçekleşmiş olur.

İşçinin İşten Çıkarılması Sonucunda Boşta Geçirdiği Süre:4857 sayılı İş Kanunu’nun 21. maddesi gereğince işçinin, işveren tarafından geçersiz bir nedenle iş sözleşmesi sona erdirilmesi halinde, işçinin açmış olduğu işe iade davası kesinleşinceye kadar çalıştırılmadığı süre için, işveren tarafından en çok 4 aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer haklarının ödenmesi gerekecektir.

İşveren İşçiyi İşe Başlatmaz İse: İşçinin başvurusunu reddeden veya bu talep karşısında sessiz kalan işveren bunun sonucunda işçiye, en az 4 aylık ve en çok 8 aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olacaktır. Bu tazminata ise ‘’İş Güvencesi Tazminatı / İşe Başlatmama Tazminatı’’ denilmektedir.

İşveren tarafından işe başlatılmayan işçi, işverenden ayrıca şartları sağlanıyor ise kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve diğer alacaklarını da talep edebilecektir.